Het eerste semester 2020-2021 

We gaan ons bezig houden met een bijzonder boeiende periode van de Westeuropese muziek- en cultuurgeschiedenis: het zogenaamde Fin de Siècle.

De jaartallen 1880-1920 worden vaak met deze periode verbonden, alhoewel er tevens duidelijke lijnen zijn te leggen naar de vroegere 19e eeuw.

Andere termen die vaak in relatie met deze periode ter sprake komen zijn: Jugendstil, Art Nouveau, Belle Époque, impressionisme en symbolisme.

Het Fin de Siècle vormt de afsluiting van de zogenaamde "lange negentiende eeuw", een term die door historici gebruikt wordt om de periode van de Franse Revolutie (1789) tot het begin van de eerste wereldoorlog aan te geven.

Uiteraard komt het Fin de Siècle niet uit de lucht vallen: we zullen daarom ook aandacht besteden aan de voorgeschiedenis ervan:

• de laatromantiek in centraal Europa (hoofdstuk 29 en 30 uit AHWM
• opera en muziektheater in de late 19e eeuw (hoofdstuk 28 uit AHWM)

Het eerste semester 2020-2021

We gaan ons bezighouden met 20e eeuwse muziek van ca. 1914 tot ca. 1950.

Een belangrijk kenmerk van deze periode is het naast elkaar bestaan van wezenlijk verschillende stijlen en muzikale idiomen.

De volgende INDELING is daarbij gepresenteerd:

1. (Voortgezette) romantiek: met componisten als Richard Strauss, Ralph Vaughan WIlliams, Jean Sibelius, Sergej Rachmaninoff e.v.a.
2. "Reactionaire" bewegingen richting atonaliteit: zowel vrije als gebonden atonaliteit (twaalftoonsmuziek):
   met componisten als Arnold Schoenberg, Alban Berg, Anton Webern. Later voortgezet met seriële technieken
3. De hervonden en vernieuwde modaliteit, (vaak met geraffineerde harmonische kleurwerking als gevolg van gebruik van chromatiek en enharmoniek):
   met componisten als Gabriel Fauré, Maurice Ravel en Claude Debussy.
4. Een keur aan "neo"-stijlen: benaderingen die tonaal georiënteerd blijven, maar ook werken met "echo's" uit het verleden: 
   met componisten als Paul Hindemith, Igor Stravinsky, Arthur Honegger.
5. "Persoonlijke" stijlen: componisten die uiteraard in de bovenstaande categoriën kunnen vallen, maar toch een eigen identificerende "vingerafdruk" hebben:
   met componisten als Béla Bartók, Claude Debussy, Olivier Messiaen, Igor Stravinsky, Maurice Ravel.

Ten aanzien van aspecten van harmonie en contrapunt die aan de orde komen, zullen we aandacht besteden aan:

1. chromatiek 
2. enharmoniek, beide met oog voor de onderliggende doelstelling, bijvoorbeeld
   "concentrisch", verbonden met een achterliggend raamwerk van majeur-mineurtonaliteit.
   "excentrisch" , gericht op versluiering en vervaging van tonaliteit
3. modaliteit, met aandacht voor specifieke kleureffecten als gevolg van het introduceren van modale elementen in een mineur-majeurcontext
4. atonaliteit, met aandacht voor de nieuwe kijk op dissonantie/consonantie, het onstaan van nieuwe akkoordvormen, en de twaalftoonsreeks als achterliggend raamwerk bij het maken van muzikale keuzes door de componist.

Voor de historische invalshoek zullen we primair gebruik maken van de hoofdstukken 31 t/m 38 (Part six) van A History of Western Music 9e editie. We gebruiken hoofdstuk 30 als een opstapje naar Part Six.

Waar sprake is van duidelijke inspiratie uit het verleden zullen we ook teruggrijpen op delen van eerdere hoofdstukken. Dat zal voornamelijk het geval zijn bij de zogenaamde "neo"-stijlen.